André Malraux’nun İnsanlık Durumu (La Condition humaine) adlı romanı, 1933’te yayımlanmış ve insan varoluşunun karmaşıklığını, devrimci mücadelelerin hem bireysel hem de toplumsal etkilerini ele alan önemli bir eserdir. Roman, 1927 Şanghay Ayaklanması’nı arka planına alarak, Çin’deki komünist devrimciler ile milliyetçi Kuomintang güçleri arasındaki çatışmayı konu edinir. Hikâye, birkaç gün gibi kısa bir zaman diliminde geçer ve karakterlerin içsel çatışmalarıyla dışsal mücadelelerini bir arada işler.
Roman, 21 Mart 1927 gecesi Şanghay’da başlar. Baş karakterlerden biri olan Kyo Gisors, yarı Fransız yarı Japon bir devrimcidir ve komünist ayaklanmanın liderlerinden biridir. Kyo, işçilerin ve yoksulların özgürlüğü için mücadele ederken, aynı zamanda kendi kimliğini ve yaşam amacını sorgular. İlk sahnede, bir Kuomintang generali olan Çan Kay-Şek’in gemisindeki bir ajanı öldürmekle görevlendirilen Çen adlı genç bir terörist yer alır. Çen, bıçakla generali öldürürken hissettiği korku, heyecan ve suçluluk karışımı duygular, onun devrime olan tutkusunu ve aynı zamanda insan hayatına son vermenin ağırlığını yansıtır. Bu cinayet, ayaklanmanın ilk kıvılcımı olur ve Şanghay’da devrimci hareket hız kazanır.
Kyo’nun yanı sıra diğer önemli karakterler arasında, Fransız iş adamı Ferral, Rus devrimci Katov ve Kyo’nun babası Gisors bulunur. Ferral, Asya’daki ekonomik çıkarlarını korumaya çalışan pragmatik bir kapitalisttir; devrim onun işlerini tehdit ederken, o da kişisel ilişkilerinde, özellikle metresi Valérie ile yaşadığı çatışmalarda kontrol arayışındadır. Katov ise deneyimli bir devrimci olarak ideallerine sıkı sıkıya bağlıdır; geçmişte Bolşevik Devrimi’nde yer almış ve şimdi Şanghay’da yoldaşlarına destek vermektedir. Gisors, afyon bağımlısı bir entelektüeldir ve oğlu Kyo’nun mücadelesini uzaktan izler; hayata dair felsefi bir mesafesi vardır ve insanlığın acılarına karşı duyarsızlaşmıştır.
Ayaklanma ilerledikçe, komünistler şehri ele geçirir ve kısa bir zafer yaşar. Ancak bu başarı uzun sürmez; Kuomintang güçleri, Çan Kay-Şek’in emriyle komünistlere karşı ani bir baskın düzenler. Kyo, bu ihaneti öğrenir ve yoldaşlarını uyarmaya çalışır, fakat çok geçtir. Devrimciler, silahlarını teslim etmeleri için kandırılır ve ardından katledilmeye başlanır. Kyo’nun karısı May, bir doktor olarak yaralılara yardım ederken, kocasıyla arasındaki ilişki de sınanır. May, Kyo’nun devrime olan bağlılığını anlamakla birlikte, bu idealin onları birbirinden uzaklaştırdığını hisseder.
Romanın en çarpıcı bölümlerinden biri, Kyo’nun yakalanıp hapsedilmesiyle başlar. Kyo, bir hapishane hücresinde Katov ve diğer devrimcilerle birlikte tutulur. Burada, ölümle yüzleşirken insanlık durumunu sorgular: yaşamın anlamı, özgürlük ve fedakârlık. Katov, elindeki siyanür kapsüllerini arkadaşlarıyla paylaşır, ancak Kyo bu sonu seçer ve siyanürle intihar eder. Katov ise kapsülü Kyo’ya verdikten sonra, Kuomintang askerleri tarafından diri diri yakılarak öldürülür. Bu sahne, hem bireysel iradenin gücünü hem de devrimin acımasızlığını gözler önüne serer.
Ferral, devrimin bastırılmasıyla işlerini kurtarır, ancak Valérie ile ilişkisi tamamen çöker ve yalnız kalır. Gisors, oğlunun ölüm haberini aldığında afyonun sakinliğine sığınır; onun için hayat, artık yalnızca bir seyirliktir. Çen ise son bir eylemle Kuomintang liderine suikast düzenlemeye çalışır, ancak başarısız olur ve bombayla kendini patlatır. Roman, bu karakterlerin her birinin trajik sonlarıyla kapanır; Şanghay’daki devrim yenilgiye uğrar ve geriye yalnızca kayıplar ile sessizlik kalır.
İnsanlık Durumu, devrimin hem kahramanca hem de yıkıcı yönlerini ele alır. Malraux, karakterler üzerinden insanın özgürlük arayışını, ideallerle gerçeklik arasındaki çatışmayı ve ölümün kaçınılmazlığını inceler. Şanghay’ın kaotik sokaklarından hapishane hücrelerine kadar uzanan anlatı, okuyucuyu hem tarihsel bir olayın içine çeker hem de evrensel bir varoluş sorgulamasına davet eder. Roman, yoğun diyaloglar ve iç monologlarla ilerler; Malraux’nun üslubu, karakterlerin duygusal derinliğini ve dönemin gerilimini başarıyla yansıtır.