Üç Özbek Kız – Nevzat Sinan: Kitabın Geniş ve Özgün Özeti
Nevzat Sinan’ın Üç Özbek Kız, Orta Asya’nın bozkırlarından Türkiye’ye uzanan bir yolculuğu, üç kız kardeşin kimlik arayışını ve aile bağlarının gücünü konu alan dokunaklı bir roman. Kitap, 20. yüzyılın ortalarında, Sovyetler Birliği’nin etkisi altındaki Özbekistan’dan başlayarak, göç, savaş ve yeniden kök salma temalarını işliyor. Üç kız kardeş – Zeynep, Gülbahar ve Ayşe – hem bireysel hayalleri hem de ortak kaderleriyle, okuru duygusal ve tarihsel bir serüvene sürüklüyor. Yaklaşık 200 sayfalık bu eser, Nevzat Sinan’ın sade ama etkileyici üslubuyla, insan ruhunun direncini ve sevginin sınır tanımazlığını anlatıyor.
Hikâye, 1940’ların Özbekistan’ında, Taşkent’e yakın bir köyde başlar. Zeynep, Gülbahar ve Ayşe, çiftçi bir ailenin kızlarıdır. Babaları Mirza, geleneksel değerlere bağlı, sert mizaçlı bir adamdır; anneleri Fatma ise evin sıcaklığını sağlayan, yumuşak huylu bir kadındır. Zeynep, 18 yaşında, ailenin en büyüğüdür; zeki, kararlı ve hayalleri köyün sınırlarını aşan bir genç kızdır. Gülbahar, 16 yaşında, duygusal ve sanata yatkın bir ruha sahiptir; ipek dokumacılığında yeteneklidir ve köyün renkli kumaşlarına hikâyeler işler. Ayşe ise 12 yaşında, meraklı ve neşeli bir çocuktur; ablalığına hayranlık duyar ve onların gölgesinde büyür. Aile, Sovyet rejiminin baskıları altında zor günler geçirmektedir; kolektifleştirme politikaları köyü yoksullaştırmış, Mirza’nın tarlaları elinden alınmıştır.
Hikâyenin ilk dönüm noktası, Mirza’nın bir gece gizlice Türkiye’ye kaçma planı yapmasıyla gelir. Sovyet yetkilileri, aileyi “güvenilmez” olarak damgalamış ve Mirza, kızlarının geleceğini kurtarmak için riskli bir karar alır. Üç kız kardeş, anneleri ve babalarıyla birlikte, karanlık bir gecede at arabasıyla yola çıkar. Bu yolculuk, hem fiziksel hem de duygusal bir sınamadır. Dağları aşarken, açlık ve soğukla mücadele ederler; Ayşe’nin üşüyen ellerini Zeynep ısıtır, Gülbahar ise annesine sarılıp dualar eder. Ancak sınırda bir felaket yaşanır: Sovyet askerleri peşlerine düşer ve Mirza, ailesini korumak için kendini feda eder. Fatma ve kızlar, babalarının kaybıyla yıkılır, ama Türkiye’ye ulaşmayı başarırlar.
Türkiye’ye vardıklarında, üç kız kardeşin hayatı yeniden şekillenir. Anadolu’nun bir kasabasına yerleşirler; Fatma, çocuklarını ayakta tutmak için dikiş işine başlar. Zeynep, ailesine bakmak için öğretmen olmaya karar verir ve kasabanın okulunda çalışmaya başlar. Gülbahar, dokuma yeteneğini geliştirir; yerel pazarda sattığı ipek şallar, hem geçim kaynağı hem de onun iç dünyasının bir yansıması olur. Ayşe ise okula gider, ama çocukluğunun neşesi babasının ölümüyle gölgelenmiştir. Kasaba halkı, bu Özbek mültecilere önce mesafeli yaklaşır; ama zamanla kızların çalışkanlığı ve samimiyeti, onları topluma kabul ettirir.
Kitabın orta bölümü, kardeşlerin bireysel mücadelelerine odaklanır. Zeynep, kasabanın gençlerinden Ahmet’le tanışır; Ahmet, ona âşık olur, ama Zeynep’in önceliği ailesidir. Ahmet’in evlenme teklifini geri çevirirken, “Benim kalbim önce anneme ve kardeşlerime ait,” der. Gülbahar ise kasabadaki bir ressam olan Kemal’le yakınlaşır; Kemal, onun dokumalarındaki sanatı fark eder ve birlikte bir sergi açmayı önerir. Bu ilişki, Gülbahar’a özgüven kazandırır, ama aynı zamanda ablasıyla arasında bir gerilim yaratır; Zeynep, kardeşinin “hayallere kapıldığını” düşünür. Ayşe ise ergenliğe adım atarken, babasının anılarıyla baş etmeye çalışır; bir gün okulda Özbekçe bir şiir okur ve sınıfta gözyaşlarına boğulur.
Hikâyenin doruk noktası, Fatma’nın hastalanmasıyla gelir. Üç kız kardeş, annelerini kurtarmak için birleşir; Zeynep işten biriktirdiği parayı, Gülbahar şallarından kazandığını, Ayşe ise komşuların yardımını organize eder. Ancak Fatma, uzun bir mücadele sonrası hayata veda eder. Bu kayıp, kardeşleri birbirine daha da yakınlaştırır; annelerinin mezarı başında, “Biz birbirimize yeteriz,” diyerek söz verirler. Bu sahne, kitabın duygusal zirvesidir; Nevzat Sinan, burada aile bağlarının kırılmazlığını vurgular.
Son bölümlerde, üç kız kardeşin hayatları farklı yollara sapar, ama birbirlerinden kopmazlar. Zeynep, Ahmet’le evlenir ve bir kız çocuğu doğurur; adını Fatma koyar. Gülbahar, Kemal’le İstanbul’a taşınır ve bir sanat atölyesi kurar. Ayşe, üniversiteye gider ve tarih öğretmeni olur; Özbek kökenlerini araştırarak bir kitap yazar. Kitap, üç kızın bir yaz günü kasabada buluşmasıyla biter; Zeynep’in kızı Fatma’ya, Gülbahar bir şal hediye eder, Ayşe ise babalarının bir Özbek türküsünü söyler. Bu sahne, hem bir veda hem de bir başlangıçtır; geçmişle barışmış, geleceğe umutla bakan bir aile portresi çizer.
Üç Özbek Kız, göçün acısını, kimlik arayışını ve kardeşlik bağlarını işleyen bir eser. Nevzat Sinan, Özbekistan’dan Türkiye’ye uzanan bu yolculuğu, sade ama derin bir dille anlatır. Zeynep’in fedakârlığı, Gülbahar’ın sanatı ve Ayşe’nin neşesi, her bir karakteri unutulmaz kılar. Kitap, okuru bir yandan tarihsel bir gerçeklikle yüzleştirirken, diğer yandan evrensel bir aile hikâyesi sunar.