Yeşil pasaport, resmi adıyla “hususi damgalı pasaport,” Türkiye’de belirli kamu görevlilerine, emeklilere, bazı meslek gruplarına ve bunların aile bireylerine verilen bir pasaport türüdür. 2025 yılı itibarıyla yeşil pasaport alma süreci, şartları ve gerekli belgeler İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün güncel uygulamalarına dayanır. Aşağıda, 2025 verilerine göre yeşil pasaportun nasıl alınacağına dair geniş ve detaylı bir açıklama sunulmuştur. Bu bilgiler, resmi kaynaklardan ve mevcut uygulamalardan yola çıkılarak hazırlanmıştır.
Yeşil Pasaport Nedir ve Kimler Alabilir?
Yeşil pasaport, devlet memurlarına, belirli kıdem ve kadro derecelerine ulaşmış kamu görevlilerine, bazı iş insanlarına ve bu hak sahiplerinin aile bireylerine (eş ve çocuklar) tanınan bir ayrıcalıktır. Yeşil pasaport sahipleri, birçok ülkeye vizesiz seyahat edebilir ve bu pasaport harç bedelinden muaftır; yalnızca defter bedeli ödenir. 2025 yılında yeşil pasaport alabilecek kişiler şunlardır:
- Kamu Görevlileri ve Emekliler:
- Kadro derecesi 1, 2 veya 3 olan devlet memurları (657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olanlar).
- Bu derecelerde görev yapmış ve emekli olmuş kişiler.
- Özelleştirme öncesi Türk Telekom, Ziraat Bankası, Halk Bankası gibi kurumlarda çalışmış ve 1, 2, 3. derece kadrodan emekli olanlar.
- Eski TBMM üyeleri ve bakanlar.
- Belediye Başkanları:
- Görev süreleri boyunca il, ilçe ve 1. kademe belde belediye başkanları.
- Birinci dereceden emekli olmuş eski belediye başkanları.
- İhracatçılar:
- Son 3 takvim yılı itibarıyla yıllık ortalama ihracatı 500 bin ABD dolarının üzerinde olan firma sahipleri, ortakları veya çalışanları (2017/9962 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereği). Örneğin, 2025 yılı başvuruları için 2022, 2023 ve 2024 yılları dikkate alınır.
- Aile Bireyleri:
- Hak sahibinin eşi (herhangi bir yaş sınırı olmadan).
- 18 yaşından küçük çocuklar (şartsız).
- 18-25 yaş arası evli olmayan, çalışmayan ve öğrenimine devam eden çocuklar (öğrenci belgesi gerekli).
- Yaş sınırı olmaksızın, sürekli bakıma muhtaç engelli çocuklar (sağlık kurulu raporu ile).
- Avukatlar:
- Baroya kayıtlı ve en az 15 yıl fiilen avukatlık yapmış kişiler (5682 sayılı Pasaport Kanunu’na eklenen madde ile).
Yeşil Pasaport Nasıl Alınır? Adım Adım Süreç
Yeşil pasaport almak için aşağıdaki adımlar izlenir:
1. Uygunluk Kontrolü
Öncelikle, yukarıdaki kriterlerden birine uyup uymadığınızı kontrol etmelisiniz. Örneğin, bir devlet memuruysanız kadro derecenizin 1, 2 veya 3 olup olmadığını çalıştığınız kurumdan teyit edebilirsiniz. İhracatçıysanız, son 3 yılın ihracat rakamlarını ilgili ihracatçı birliğinden doğrulamanız gerekir.
2. Gerekli Belgeleri Hazırlama
2025 yılında yeşil pasaport başvurusu için aşağıdaki belgeler gereklidir:
- T.C. Kimlik Kartı veya Nüfus Cüzdanı: Geçerli bir kimlik belgesi.
- Biyometrik Fotoğraf: Son 6 ay içinde çekilmiş, 50×60 mm ebatlarında, ICAO standartlarına uygun 1 adet fotoğraf.
- Pasaport Defter Bedeli Ödeme Dekontu: 2025 itibarıyla defter bedeli 1.135 TL’dir (7 Ocak 2025 tarihli Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü verilerine göre). Harç bedeli alınmaz.
- Hususi Pasaport Talep Formu:
- Çalışanlar için: Görev yapılan kurumun il müdürlüğü veya genel müdürlüğü tarafından doldurulmuş ve imzalanmış form.
- Emekliler için: Emekli olunan kurumdan alınan, emeklilikteki kadro derecesini ve unvanını gösteren resmi yazı.
- İhracatçılar için: İlgili ihracatçı birliğinden alınan onaylı talep formu.
- Ek Belgeler (Gerektiğinde):
- 18 yaşından küçük çocuklar için: Ebeveynlerin noter onaylı muvafakatnamesi (anne-baba başvuru esnasında yoksa).
- 18-25 yaş arası çocuklar için: Güncel öğrenci belgesi.
- Engelli çocuklar için: Resmi sağlık kurulu raporu.
- Eski pasaport: Daha önce alınmış ve iptal edilmemiş bir pasaport varsa getirilmelidir.
3. Randevu Alma
Başvurular, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün resmi sitesi (https://randevu.nvi.gov.tr) veya Alo 199 Çağrı Merkezi üzerinden randevu alınarak yapılır.
- Yurt içinde: İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlükleri’ne başvuru yapılır.
- Yurt dışında: Konsolosluklar aracılığıyla başvuru yapılır, ancak Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nden muvafakat alınması gerekebilir.
4. Başvuru ve Biyometrik Veri Kaydı
Randevu gününde belgelerle birlikte şahsen gidilmelidir. 7 yaşından büyük çocuklar için biyometrik veri (parmak izi), 12 yaşından büyükler için ise hem biyometrik veri hem de imza alınır. Başvuru sırasında:
- Belgeler kontrol edilir.
- Pasaport defter bedelinin ödendiği sistem üzerinden doğrulanır (dekont istenmez).
- Başvuru yaklaşık 20 dakika sürer.
5. Pasaportun Teslimi
Pasaport, Ankara’da basılır ve PTT kargo ile belirtilen adrese gönderilir:
- İl merkezlerine: 1-2 iş günü.
- İlçe merkezlerine: En geç 4 iş günü.
2025’te Yeşil Pasaport Ücreti
- Defter Bedeli: 1.135 TL (7 Ocak 2025 itibarıyla güncel rakam). Bu ücret, anlaşmalı bankalar, PTT şubeleri, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın online ödeme sistemi veya vergi daireleri aracılığıyla ödenebilir.
- Harç Bedeli: Yeşil pasaport harçtan muaftır, sadece defter bedeli ödenir.
- Geçerlilik Süresi:
- Genel olarak 5 yıldır (yerli ve milli pasaport üretimine geçilmesiyle bazı durumlarda 10 yıla uzatılabilir).
- Belediye başkanları için görev süresiyle sınırlıdır.
- İhracatçılar için 4 yıldır.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Başvuru Şahsen Yapılır: Biyometrik veri alındığından, vekaletle başvuru mümkün değildir (18 yaşından küçükler hariç, yasal temsilcileriyle).
- Muvafakatname: Reşit olmayan çocuklar için her yeni pasaport başvurusunda noter onaylı muvafakatname gereklidir.
- Kayıp Durumu: Pasaport kaybolursa, en kısa sürede Nüfus Müdürlüğü’ne veya yurt dışında konsolosluğa bildirilmelidir.
- İhracatçı Kontenjanı: İhracatçıların yeşil pasaport hakkı, firmalarının ihracat rakamlarına ve birlik üyeliğine bağlıdır. Eş ve çocuklar bu haktan yararlanamaz.
Yeşil Pasaportun Avantajları
- Birçok ülkeye (örneğin Schengen ülkeleri, Japonya, Güney Kore) vizesiz giriş imkânı.
- Harç bedelinden muafiyet.
- Seyahat planlamasında esneklik ve zaman tasarrufu.
Sonuç
2025 yılında yeşil pasaport almak için öncelikle hak sahibi olduğunuzu teyit etmeli, gerekli belgeleri hazırlamalı, randevu alarak başvuruyu tamamlamalı ve sadece defter bedelini (1.135 TL) ödemelisiniz. Süreç, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütüldüğünden, güncel bilgiler için resmi siteyi (www.nvi.gov.tr) takip etmeniz önemlidir. Yeşil pasaport, Türk vatandaşlarına uluslararası seyahatlerde büyük kolaylık sağlayan prestijli bir belgedir ve doğru adımlarla kolayca elde edilebilir. Daha fazla detay için ilgili kurumlarla iletişime geçebilirsiniz!