Yeşil pasaport (hususi pasaport), belirli koşulları karşılayan Türk vatandaşlarına verilen ve birçok ülkeye vizesiz seyahat imkanı sunan bir pasaport türüdür. 2025 yılı itibarıyla yeşil pasaport başvuru süreci ve ilgili kanunlar, mevcut bilgilere dayanarak açıklanmıştır. Ancak, pasaport başvuru süreçleri ve ücretleri her yıl güncellenebilir, bu nedenle başvuru yapmadan önce güncel bilgileri Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün resmi web sitesi (nvi.gov.tr) veya ilgili kurumlardan teyit etmenizi öneririm. Aşağıda, 2025 yılı için yeşil pasaport başvuru süreci ve ilgili kanunlar detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
Yeşil Pasaport Kimlere Verilir? (2025 Kanunları)
5682 sayılı Pasaport Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre, yeşil pasaport almaya hak kazanan kişiler genel olarak şunlardır:
- Devlet Memurları ve Emeklileri:
- Kadro derecesi 1, 2 veya 3 olan devlet memurları (657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi).
- Bu derecelerde çalışırken emekli olan devlet memurları.
- Kadro karşılığı olmaksızın çalışıp emekli kesenekleri 1, 2 veya 3. derece üzerinden kesilerek T.C. Emekli Sandığı’na yatırılan çalışanlar ve bu durumda emekli olanlar.
- Sözleşmeli devlet memurları (kadro derecesi 1, 2 veya 3 ise ve emekli kesenekleri Emekli Sandığı’na yatırılıyorsa).
- Belediye Başkanları:
- İl, ilçe ve 1. kademe belediye başkanları (görev süreleri boyunca).
- Özelleştirilmiş Kurum Çalışanları:
- Özelleştirilen Türk Telekom, T.C. Ziraat Bankası, Halk Bankası, Emlak Bankası gibi kurumlarda çalışanlar (gerekli şartları taşıyorsa).
- İhracatçılar:
- “İhracatçılara Hususi Damgalı Pasaport Verilmesine İlişkin Esaslar” kapsamında, son üç takvim yılında belirli bir ihracat tutarını gerçekleştiren firma sahipleri, ortakları veya çalışanları (2025 için bu tutar her yıl güncellenir, ilgili ihracatçı birliklerinden bilgi alınmalıdır).
- Aile Üyeleri:
- Yukarıdaki hak sahiplerinin eşleri.
- Reşit olmayan çocukları (18 yaş altı).
- Evli olmayan, iş sahibi olmayan ve öğrenimine devam eden çocukları (25 yaşını dolduruncaya kadar, öğrenci belgesi ile).
- 18 yaş üstü, evli olmayan, iş sahibi olmayan ve sürekli bakıma muhtaç engelli çocuklar (yaş sınırı olmaksızın, sağlık kurulu raporu ile).
Yeşil Pasaport Başvuru Süreci (2025)
Yeşil pasaport başvurusu, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Başvuru süreci aşağıdaki adımlardan oluşur:
1. Randevu Alma:
- Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün resmi web sitesi (randevu.nvi.gov.tr) üzerinden veya ALO 199 Çağrı Merkezi aracılığıyla randevu alın.
- Randevu sırasında pasaport türünü “Hususi Damgalı Pasaport” (yeşil pasaport) olarak seçin.
- Başvurular genellikle il nüfus müdürlüklerinde yapılır (bazı ilçelerde de hizmet verilebilir, randevu sisteminde kontrol edin).
2. Gerekli Belgeler:
2025 yılı için yeşil pasaport başvurusu için gerekli belgeler şunlardır:
- T.C. Kimlik Kartı, Nüfus Cüzdanı veya Geçici Kimlik Belgesi: Geçerli bir kimlik belgesi.
- Biyometrik Fotoğraf: Son 6 ay içinde çekilmiş, 50×60 mm boyutunda, beyaz fonda, ICAO standartlarına uygun 1 adet biyometrik fotoğraf.
- Pasaport Talep Formu: Çalışanlar için, bağlı bulundukları kurum tarafından hazırlanan ve onaylanan pasaport talep formu (imza sirküleri ile birlikte).
- Emekliler için, emekli oldukları kurumdan alınmış, kadro derecesini ve unvanını gösteren ıslak imzalı ve mühürlü resmi yazı (ilk başvuru için bir defaya mahsus).
- Eski Pasaport (Eğer Varsa): Daha önce alınmış ve iptal edilmemiş tüm pasaportlar (yeşil veya diğer türler).
- Öğrenci Belgesi (Gerekirse): 18-25 yaş arası çocuklar için, öğrenim gördüklerini belgeleyen resmi öğrenci belgesi (açık öğretim dahil).
- Sağlık Kurulu Raporu (Gerekirse): Sürekli bakıma muhtaç engelli çocuklar için, resmi sağlık kurumlarından alınmış rapor.
- Defter Bedeli Ödeme Dekontu: Yeşil pasaport harç bedelinden muaftır, ancak 2025 yılı için defter bedeli (1.135 TL, güncel tutarı kontrol edin) ödenmelidir. Ödeme, vergi daireleri, PTT şubeleri, anlaşmalı bankalar veya Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesi (dijital.gib.gov.tr) üzerinden yapılabilir.
3. Başvuru ve Biyometrik Veri Kaydı:
- Randevu tarihinde, gerekli belgelerle birlikte il nüfus müdürlüğüne gidin.
- Başvuru sırasında parmak izi gibi biyometrik verileriniz kaydedilir.
- Başvuru işlemleri genellikle 20 dakika sürer.
4. Pasaport Teslimi:
- Yeşil pasaportlar, Ankara’da basılır ve PTT kargo ile belirtilen adrese gönderilir.
- Teslimat süreleri:
- İl merkezlerine: 1-2 iş günü.
- İlçe merkezlerine: En geç 4 iş günü.
- Pasaportun teslim edileceği adresi başvuru sırasında belirtmeniz gerekir.
2025 Kanunları ve Önemli Detaylar:
- Geçerlilik Süresi: Yeşil pasaportlar, yerli ve milli pasaport üretimine geçilmesiyle birlikte 10 yıl süreyle verilmektedir (2025 itibarıyla). Süresi dolan veya dolmasına 1 yıldan az kalan pasaportlar ücretsiz yenilenebilir.
- Defter Bedeli: 2025 yılı için yeşil pasaport defter bedeli 1.135 TL’dir (güncel tutarı kontrol edin). Harç bedeli alınmaz.
- Vizesiz Ülkeler: Yeşil pasaport sahipleri, 130’dan fazla ülkeye vizesiz seyahat edebilir. Ancak, bazı ülkeler (örneğin ABD, Kanada) vize talep edebilir. Seyahat öncesi vize rejimini kontrol edin.
- ETIAS Sistemi (Avrupa Birliği): 2025 itibarıyla, Avrupa Birliği’nin ETIAS (Avrupa Seyahat Bilgisi ve Yetkilendirme Sistemi) uygulaması devreye girmiştir. Yeşil pasaport sahipleri, Schengen Bölgesi’ne seyahat öncesi ETIAS izni almak zorundadır.